Podsumowanie konferencji 29 września

konfa

29 września odbyła się w Warszawie konferencja „Nacjonalizm nie wziął się znikąd”, zorganizowana przez antyfaszystowskie stowarzyszenie Wszyscy Razem przy pomocy Antyfaszystowska Warszawa. Celem wydarzenia było rozpoczęcie nowego rozdziału w dyskusji na temat odrodzenia polskiego nacjonalizmu, odnalezienia jego powiązań z systemem edukacji, codziennymi praktykami państwa i systemem ekonomicznym, a także dyskusja nad sposobami przeciwdziałania narodowemu radykalizmowi. We wszystkich prelekcjach wzięło udział w sumie ok. 250 osób. Na miejscu można było zakupić książki z biblioteki Le Monde Diplomatique, koszulki z treścią Przysięgi Buchenwaldzkiej, a także otrzymać liczne materiały antyfaszystowskie z Polski i Niemiec, w tym reaktywowany biuletyn „Pod Brukiem Leży Plaża” autorstwa Antyfaszystowskiej Warszawy.

Konferencja rozpoczęła się od wystąpienia dra Oskara Szwabowskiego (Uniwersytet Szczeciński) zatytułowanego „Korupcja gniewu. (Anty)systemowość ruchu nacjonalistycznego”. Dr Szwabowski próbował dociec, czy nacjonalistyczny bunt rzeczywiście ma potencjał zakwestionowania „systemu” czy też jest z nim mocno związany i działa na jego korzyść. Prelegent analizował wymiar emancypacyjny ruchów narodowych, dochodząc do wniosku, że w dzisiejszych czasach są użytecznym narzędziem w rękach neoliberalizmu, elementem nowoczesnego porządku, opartego na niesprawiedliwości i wyzysku. Dzięki nieustannemu wskazywaniu na postać fikcyjnego „innego” (jako wroga), elity są w stanie odciągać uwagę od destrukcyjnej postaci implementowanego systemu. Drogą do zwalczenia nacjonalizmu miałoby być zniesienie warunków społecznych, które umożliwiają jego istnienie.

Druga w kolejności wystąpiła por. Hanna Szelewicz, kombatantka I Armii Wojska Polskiego. Rozmowę z nią prowadził Kamil Majchrzak z niemieckiej organizacji VVN, zajmującej się pomocą ofiarom nazizmu. Pani Szelewicz opowiedziała historię swojego życia, od lat przedwojennych po ostatnie dni II Wojny Światowej. Jako nastolatka została zesłana na Sybir, a w 1944 roku wstąpiła do I Armii Wojska Polskiego, do oddziału artylerii. Walcząc na pierwszej linii frontu w mieszanym oddziale kobiet i mężczyzn, brała udział w wyzwalaniu kraju spod hitlerowskiej okupacji, wyzwalaniu obozów koncentracyjnych i zdobywaniu Berlina. Na szczególną uwagę zasługują opowieści o okrucieństwach wojny, a także wspomnienia o atakach NSZ, strzelających do Wojska Polskiego zmierzającego wyzwolić faszystowski obóz zagłady Majdanek, ale i dokonującego skrytobójczych ataków na niewinnych ludzi (jak wspomniana przez p. Szelewicz młoda dziewczyna, zamordowana strzałem w tył głowy na dworcu, gdy po latach zesłania na Syberii miała spotkać się z rodziną). Rozmowa została nagrodzona dwukrotnymi, gromkimi brawami, a wyraźnie zadowolona prelegentka wyraziła chęć dalszej współpracy. Kilka osób obecnych na sali zaprosiło Panią Szelewicz do udzielenia wykładu w ich szkołac

Następna prelekcja należała do Christiana Schwartza, niemieckiego antyfaszysty z organizacji North East Antifascists / Berlin. Ch. Szwartz przedstawił analizę związków kryzysu kapitalizmu z odrodzeniem ruchów skrajnie prawicowych w Europie. Na podstawie niemieckich grup nacjonalistycznych i neofaszystowskich, omówił najważniejsze cechy ich ideologii i jej związki z tradycyjnym faszyzmem. W kontekście podobieństw z takimi ruchami w Polsce, warto wspomnieć o stosowaniu strategii podziału społeczeństwa na „lud” i „elity”, przy czym do „elit” zawsze rzekomo należą przeciwnicy polityczni prawicy. Drugim istotnym punktem jest odwoływanie się do ideologii „antykomunizmu”, pacyfikującej zarówno analizę procesów kapitalistycznych, jak i sprzeciw wobec nich . Po wykładzie odbyła się krótka dyskusja z publicznością.

Finałowym punktem konferencji była debata „Nacjonalizm 2014: Geneza, Paradoksy, Prognozy”. Wzięli w niej udział Dr Monika Bobako (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza), Dr Maciej Gdula (Uniwersytet Warszawski), Dr Jacek Kochanowski (Uniwersytet Warszawski) oraz Łukasz Ługowski (dyrektor Młodzieżowego Ośrodka Socjoterapii „Kąt”). Dyskusję poprowadziła działaczka stowarzyszenia Wszyscy Razem. Uczestnicy rozpoczęli rozmowę od próby ogólnej oceny co doprowadziło do dzisiejszej popularności nacjonalizmu, wskazując na zachodzące od dawna zmiany w polskiej polityce, których Ruch Narodowy jest tylko pokłosiem. Następnie omawiali paradoks „walki z komunizmem” w dobie zaawansowanego kapitalizmu, by przejść do pojęcia backlashu. Wszyscy zgodnie stwierdzili, że stosowanie tego sformułowania odnośnie odrodzenia nacjonalizmu jest niefortunne, gdyż sugeruje, iż przed nim sytuacja była pozytywna, choć nie ma w tym wiele prawdy. Na koniec uczestnicy debaty rozważali nad sposobami przeciwstawiania się nacjonalizmowi. Wskazywano na takie kwestie jak brak zgody na dopuszczanie liderów skrajnej prawicy do debaty publicznej, potrzebę trafienia z przekazem do klasy średniej lub konieczność budowania oddolnego ruchu społecznego zamiast opierania się na państwowych represjach (które działają w obie strony). Po debacie odbyła się krótka dyskusja z publicznością, pozostawiając spory niedosyt z powodu niewielkiej ilości czasu, która została pod debacie. To dla nas znak, że istnieje duża potrzeba dyskusji i inspiracja do kolejnych działań!

Wszystkie wystąpienia zostały zarejestrowane w postaci audio, a wywiad z por. Szelewicz także na video. Nagrania zostaną udostępnione wkrótce na stronie antynacjonalizm.pl.

Serdecznie dziękujemy Ogólnopolskiemu Porozumieniu Związków Zawodowych za wsparcie techniczne oraz wszystkim podmiotom, które objęły matronaty i patronaty nad naszą konferencją: 161 Crew, 161.info.cafe, Antyfaszystowskiej Warszawie, Codziennikowi Feministycznemu, Fundacji Art Humanitatis, Le Monde Diplomatique, Praktyce Teoretycznej, portalowi StopNacjonalizmowi.wordpress.com oraz Tygodnikowi Przegląd.

Wobec bardzo dużego zainteresowania konferencją i pozytywnego odbioru, planujemy kontynuację debaty nad nacjonalizmem. Zachęcamy także do codziennej aktywności w lokalnych społecznościach na rzecz powstrzymania fali nacjonalistycznej przemocy. Serdecznie zapraszamy na zbliżającą się demonstrację „Razem Przeciwko Nacjonalizmowi” 8 listopada w Warszawie.  #ide8go